سایت روزنامه دی ولت - مصاحبه با گای فرهوفشتاد
۶ سپتامبر ۲۰۲۵
از امین المغربی
تحریمات علیه ایران
” نه تغییر رژیم، بلکه تداوم آن باعث بی‌ثباتی می‌شود“
از آنجا که رژیم تهران از ارائه اطلاعات در مورد فعالیت‌های هسته‌ای خود امتناع می‌کند، آلمان و شرکای اروپایی از سازمان ملل متحد درخواست تحریم علیه ایران کرده‌اند. گای فرهوفشتات، سیاستمدار ارشد اروپایی، توضیح می‌دهد که چرا سیاست‌گذاران باید یک گام فراتر بردارند.
گی فرهوفشتات از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۸ نخست وزیر بلژیک بود. سپس او به مدت ده سال رهبری گروه لیبرال (ALDE) را در پارلمان اروپا بر عهده داشت. او در سال ۲۰۲۴ از سمت خود استعفا داد. فرهوفشتات این شنبه در تجمع اپوزیسیون ایرانی در تبعید در بروکسل شرکت خواهد کرد. پس از حملات اسرائیل و ایالات متحده به برنامه هسته‌ای ایران، تهران از ارائه اطلاعات در مورد محل نگهداری اورانیوم غنی‌شده خود خودداری کرده است. تحریم‌های بین‌المللی که تحت توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ به حالت تعلیق درآمده بودند، اکنون می‌توانند دوباره به اجرا درآیند.
ولت: آقای فرهوفشتات، کشورهای موسوم به E3 - آلمان، بریتانیای کبیر و فرانسه - به دنبال بازگرداندن تحریم‌های تعلیق‌شده سازمان ملل علیه ایران هستند. شما این تحول را چگونه می‌بینید؟
گای فرهوفشتات: این تحول نشان می‌دهد که سیاست قدیمی مماشات، که هدف آن مذاکره برای توافق با ملاها بود، شکست خورده است. این استراتژی نه در سال‌های اخیر به مردم ایران کمکی کرده، نه تهدید هسته‌ای را مهار کرده و نه به ثبات در منطقه کمک کرده است. وقتی برخی امروز می‌گویند: ”بیایید کاری را که در آن زمان انجام دادیم تکرار کنیم“، به نظر من، این رویکرد درستی نیست.
ولت: در دهه ۲۰۰۰، اروپایی‌ها هنوز به عنوان میانجی در مناقشه هسته‌ای در نظر گرفته می‌شدند. شما به عنوان نخست وزیر بلژیک، در آن زمان از خط مشی اتحادیه اروپا حمایت می‌کردید. با این حال، امروز شما طرفدار موضع بسیار سختگیرانه‌تری در قبال تهران هستید. چه چیزی منجر به این تغییر شد؟
فرهوفشتات: نه تنها من، بلکه تقریباً تمام پارلمان اروپا در سال‌های اخیر قطعنامه‌هایی را در انتقاد از سیاست اتحادیه اروپا در قبال ایران تصویب کرده‌اند. من فکر می‌کنم وضعیت در ۱۰ سال گذشته به وضوح تغییر کرده است - از سه جنبه. اول، وضعیت مردم در ایران به طرز چشمگیری بدتر شده است: تعداد اعدام‌ها به جای کاهش، در حال افزایش است و بخش بزرگی از قربانیان، اعضای اپوزیسیون دموکراتیک یا مبارزان مقاومت هستند. دوم، ایران در ۱۰ سال گذشته از طریق تأمین مالی مداوم حماس، حوثی‌ها، حزب‌الله و سایر گروه‌های نیابتی، به طور فزاینده‌ای به یک عامل بی‌ثبات‌کننده در منطقه تبدیل شده است. سوم، ایران حتی به تعهدات خود طبق توافق‌نامه‌ای که ۱۰ سال پیش امضا شد، عمل نمی‌کند. طبق گزارش سازمان ملل، این کشور اکنون به سطحی از غنی‌سازی اورانیوم رسیده است که برای ساخت سلاح‌های هسته‌ای قابل استفاده خواهد بود.
ولت: از نظر شما کدام رویکرد منطقی‌تر است؟
فرهوفشتات: من هم فکر نمی‌کنم جنگ راه حل این مشکل باشد. سوال اساسی این است که کدام استراتژی واقع‌بینانه است، استراتژی‌ای که نه به مماشات متکی باشد و نه به جنگ منجر شود. این دقیقاً سوالی است که تصمیم‌گیرندگان غربی، به ویژه اروپایی، باید از خود بپرسند. اما ظاهراً بسیاری از دیپلمات‌ها به سختی می‌توانند از ایده‌های قبلی خود دست بکشند، به خصوص از آنجایی که همچنان معتقدند که با مماشات با ملاها می‌توان به چیزی دست یافت، حتی اگر نتایج ۱۵ سال گذشته خلاف آن را نشان دهد.
ولت: منتقدان تندرو استدلال می‌کنند که افزایش فشار، رفتار رژیم ایران را آنطور که مطلوب است تغییر نخواهد داد. ایران احتمالاً برنامه تسلیحات هسته‌ای خود را رها نخواهد کرد، بلکه حتی آن را تسریع خواهد کرد. آیا این را قابل قبول می‌دانید؟
فرهوفشتات: فکر نمی‌کنم این استدلال درست باشد. به خصوص از آنجایی که هدف نمی‌تواند تغییر رفتار رژیم باشد - ملاها فردا هم مثل امروز خواهند بود. آنها تغییر نخواهند کرد. بلکه آنچه مهم است کمک به مردم ایران است. آنها خودشان تصمیم خواهند گرفت که چه زمانی، چگونه و با چه وسیله‌ای سرنوشت خود را به دست بگیرند.
ولت: شکاکان اعتراض دارند که سیاستی که آشکارا با هدف تغییر رژیم باشد، می‌تواند کل خاورمیانه را بی‌ثبات کند - با پیامدهایی مانند درگیری‌های مسلحانه، افزایش تروریسم و جنبش‌های جدید پناهندگان، که در نهایت بر اروپا نیز تأثیر خواهد گذاشت.
فرهوفشتات: عامل بی‌ثبات‌کننده، خود رژیم فعلی است. ما این را در نمونه‌هایی از حماس، حزب‌الله، حوثی‌ها و سایر گروه‌های نیابتی مورد حمایت تهران می‌بینیم. اما بی‌ثبات‌سازی محدود به خاورمیانه نیست: ایران به روسیه سلاح می‌دهد و بدین ترتیب امکان بمباران مداوم آن در اوکراین را فراهم می‌کند. بدون این حمایت، چنین کارزار فشرده‌ای تقریباً غیرقابل تصور خواهد بود.
بنابراین، اگر کسی بپرسد که آیا یک استراتژی جدید باعث بی‌ثباتی می‌شود، پاسخ این است: بی‌ثباتی مدت‌هاست که وجود دارد، به مدت دو دهه. به عنوان مثال، جنگ سوریه نیز اساساً یک درگیری نیابتی بود که توسط تهران دامن زده می‌شد. آنگاه که مخالفان دموکراتیک تهدید به سرنگونی رژیم رئیس جمهور بشار اسد کردند، ایران از روسیه درخواست کمک کرد. همه اینها نشان می‌دهد که این تغییر رژیم نیست که باعث بی‌ثباتی می‌شود، بلکه ادامه وجود خود رژیم فعلی باعث و بانی آن است. برعکس، پایان دادن به این حکومت به ثبات منطقه کمک می‌کند.
ولت: شما طرفدار همکاری نزدیک‌تر با اپوزیسیون دموکراتیک در ایران هستید. خواسته‌ی شما به‌طور خاص چیست؟
فرهوفشتات: از نظر سیاسی، این در درجه‌ی اول به معنای به رسمیت شناختن اپوزیسیون دموکراتیک به عنوان نمایندگان واقعی مردم ایران است. این اپوزیسیون نه تنها در داخل ایران، بلکه در میان میلیون‌ها ایرانی خارج از کشور نیز از طیف وسیعی برخوردار است. وظیفه‌ی ما این است که این اپوزیسیون را نه با نرمش در برابر رژیم، بلکه با اقدام قاطع تقویت کنیم. این به معنای اعمال تحریم‌های واقعی و قرار دادن سپاه پاسداران در لیست تروریستی است. در مورد بلاروس، ما بسیار مشابه عمل می‌کنیم. ما باید گفتگویی واقعی با این اپوزیسیون آغاز کنیم و با آنها در مورد آینده‌ی کشور فکر کنیم. این دقیقاً همان چیزی است که تاکنون اتفاق نیفتاده است. در عوض، دیپلمات‌های ما و بسیاری از سیاستمداران این تصور را ایجاد می‌کنند که هیچ جایگزینی وجود ندارد و ما باید با ملاها زندگی کنیم. با این حال، اگر شما با اپوزیسیون دموکراتیک گفتگو کنید، سیگنال متفاوتی ارسال می‌کنید: در واقع چشم‌اندازی پس از رژیم ملاها وجود دارد. این سیگنال امروز کاملاً وجود ندارد.
ولت: بزرگترین خطر علیه ثبات منطقه‌ای را چه می‌دانید؟
فرهوفشتات: در مبارزه برای دموکراسی در کشوری مانند ایران، اتخاذ موضعی روشن بسیار مهم است. وقتی غرب دائماً درباره دموکراسی صحبت می‌کند اما در واقع سیاست مماشات را در قبال رژیمی که مظهر خلاف آن است، دنبال می‌کند، برای کسانی که برای آزادی در ایران می‌جنگند، عمیقاً دلسردکننده است. این مشکل غرب به مدت ۲۵ سال بوده است. ما اصول و ارزش‌های خوبی داریم، اما وقتی صحبت از اجرای مداوم آنها می‌شود، اغلب طفره می‌رویم. دقیقاً به همین دلیل است که اصول دموکراسی لیبرال، که ما در غرب بسیار مشتاق دفاع از آنها هستیم، در سراسر جهان تحت فشار قرار می‌گیرند. ما در عدم تمایل به دیدن نقش بی‌ثبات‌کننده برخی بازیگران - چه ایران و چه قبلاً روسیه - بسیار خوب بودیم. ما ترجیح می‌دادیم باور کنیم که اگر به سمت دیگری نگاه کنیم، مشکلات از بین می‌روند.
امین المغربی کارآموز انتشارات آکسل اشپرینگر است. او برای ولت در مورد موضوعاتی از جمله سوریه و درگیری‌های خاورمیانه می‌نویسد.