بيماري ديابت ـ بيماري شايع اما خاموش
انسولين هورموني است كه توسط لوزالمعده ترشح ميشود و سلولهاي بدن را قادر مي سازد تا قند خون را دريافت و به انرژي تبديل كند. اختلال در توليد يا عملكرد انسولين سبب افزايش قندخون و در نهايت آسيب رساندن به بدن و ناتواني اعضا و بافتهاي مختلف مي شود. درحال حاضر طبق آمار سازمان بهداشت جهاني 346 ميليون نفر در جهان مبتلا به ديابت هستند كه از اين تعداد در هر 6ثانيه يك نفر جان خود را بر اثر اين بيماري از دست ميدهد و 2نفر به مبتلايان به اين بيماري افزوده ميشود. اين سازمان پيشبيني كرده است كه تا سال 2025 ميلادي تعداد مبتلايان به ديابت در جهان به 380ميليون نفر خواهد رسيد. همچنين طبق همين آمار بيش از 80 درصد مرگ هاي ناشي از بيماري ديابت، در كشورهاي فقير و كمتر توسعه يافته اتفاق ميافتد. در ايران نيز ديابت از شيوع بالايي برخوردار است بهگونهاي كه به گفته منابع رسمي، 20 درصد از افراد جامعه ايران به ديابت مبتلا هستند. به گفته همين منابع، ميزان شيوع اين بيماري در بين بزرگسالان بيشتر است و بين 14 تا 23 درصد افراد بالاي 30سال در كشور به ديابت مبتلا هستند. ديابت يك بيماري پيشرونده است بهگونهاي كه عوارض اين بيماري درصورت عدم توجه كافي به كنترل آن ميتواند به ناتواني كامل كليهها در تصفيه خون و نيازمند شدن بيمار به انجام روزانه دياليز با دستگاههاي مربوطه منجر شود. تعداد زيادي از بيماران ديابتي نيازمند انجام دياليز هستند بهطوري كه به گفته دكتر ˈمحمدرضا گنجيˈ رئيس انجمن نفرولوژي ايران 24هزار بيمار دياليزي در كشور هستند كه سال گذشته حدود 5هزارو 500 بيمار جديد دياليزي به جمع اين بيماران افزوده شده است.
انواع ديابت
ديابت به دو نوع 1 و 2 دستهبندي شده است؛ ديابت نوع 1 در اثر كمبود و يا نبود انسولين بهوجود ميآيد بنابراين افراد مبتلا به ديابت نوع 1 بايد انسولين دريافت كنند. اين نوع ديابت كه به آن ديابت جواني نيز ميگويند بيشتر در كودكان و نوجوانان ديده ميشود. ديابت نوع 2 در اثر اختلال كار انسولين بهوجود ميآيد و بيشتر در بالغين ديده ميشود. افراد مبتلا به اين نوع از ديابت اغلب ميتوانند بيماري خود را از طريق ورزش و رژيم غذايي مناسب كنترل كنند، هرچند در بسياري از مواقع داروهاي خوراكي و گاهي انسولين نيز لازم مي شود. گفته ميشود كه 90 درصد بيماران ديابتي در جهان مبتلا به ديابت نوع 2 هستند.
علايم و عوارض ديابت
ديابت يك بيماري چند وجهي است و علايم و عوارض متعددي دارد؛ پر ادراري، پر نوشي، ايجاد زخمهاي بيدليل در پاها و ساير اندام تحتاني، تاري ديد، تولد نوزاد مرده و ايجاد بيحسي در انگشتها از جمله علايم اين بيماري است. اما بهطور كلي اين علايم در مراحل پيشرفته بيماري بروز ميكند و در مراحل اوليه بيماران ديابتي هيچ علامت واضحي را در خود احساس نمي كنند و به همين دليل آن را بيماري خاموش ناميدهاند. اين بيماري بر دستگاههاي مختلف بدن تأثيرات مخرب دارد كه از جمله آن ميتوان از تأثير بر سيستمهاي قلبي عروقي، ادراري و كليهها، اعصاب و چشمها نام برد. ديابت بر روي قلب و رگ هاي خون رسان بدن تأثير ميگذارد و سبب بروز عوارضي مانند حملهها و سكتههاي قلبي ميشود. ديابت ميتواند سبب نارسايي و يا تخريب كامل كليهها شود كه در اين حالت بيمار به دياليز و يا پيوند كليه نياز پيدا خواهد كرد . قندخون بالا بر اثر ابتلا به بيماري ديابت ميتواند عملكرد رشته هاي عصبي را مختل كند و با كاهش حس لامسه باعث ايجاد زخم و در نهايت قطع پا يا اندام تحتاني شود. همچنين ديابت بر چشمها آسيبهاي مخرب و جبران ناپذيري دارد كه از جمله آن ميتوان به آسيب به شبكيه چشم و بروز نابينايي اشاره كرد.
افراد پرخطر
خطر ابتلا به ديابت در افراد چاق يا داراي اضافه وزن بهويژه در افراد داراي - چاقي دور شكم افراد كم تحرك، افراد داراي سابقه ديابت در يكي از اعضاي درجه يك خانواده مانند پدر، مادر، خواهر يا برادر، افرادي كه تغذيه نامناسب دارند و با توجه به فعاليت بدني خود بيش از اندازه از غذاهاي شيرين و چرب استفاده ميكنند و زنان باردار بيشتر از ساير افراد جامعه در معرض خطر ابتلا به ديابت قرار دارند. پزشكان توصيه ميكنند كه براي تشخيص زود هنگام و پيشگيري از عوارض ديابت تمام افراد جامعه بهويژه افراد پرخطر بهطور سالانه آزمايشهاي تعيين ميزان قندخون را انجام دهند. همچنين پيروي از يك رژيم غذايي مناسب، انجام فعاليتهاي فيزيكي منظم، حفظ وزن بدن در حد طبيعي و استاندارد، اجتناب از مصرف دخانيات بهعنوان راههاي پيشگيري از ابتلا به ديابت عنوان شده است