برخورد شراره خورشيدي با ستاره دنباله دار، دم پلاسمایی ستاره دنباله دار انکه را منفجر و قطع كرد
اخترشناسان برای اولین بار توانستند مستقیماً این منظره نادر را مشاهده کنند. همانطور که دانشمندان اکنون در مجله اخترفيزيك (Astrophysical Journal Letters) گزارش می دهند، این برخورد حتی دم ستاره دنباله دار را قطع کرد.
دنباله دارها را یادگارهای یخی اولیه منظومه شمسی می دانند. آنها میلیاردها سال پیش شکل گرفتند و معمولاً در مناطق سرد دور از خورشید می چرخند. اما هرازگاهی، کشش گرانشی یک سیاره یا دنباله‌دار دیگر آنها را به مسیری هدایت می‌کند که آنها را به درون منظومه شمسی می‌برد. در اینجا، گرما به بخشی از ماده آنها اجازه خروج گاز را می دهد و دم دنباله دار تشکیل می شود. دنباله دار از دو جزء تشکیل شده است: یکي دم غبارمانند و دوم دمي از گاز باردار الکتریکی، پلاسما.
فوران دم را جدا می کند
یکی از این دنباله دارها که به طور متناوب از درون منظومه شمسی عبور می کند، ستاره دنباله دار انکه (Encke) است. اين ستاره دنباله دار در بهار امسال از مدار عطارد، نزدیکترین سیاره به خورشید گذشت و نسبتا نزدیک به خورشید پرواز کرد. و این دقیقاً زمانی بود که این اتفاق افتاد: در آن لحظه، در همه زمان‌ها، یک شعله عظیم خورشیدی رخ داد. سطح خورشید ابر بزرگی از گازهای مغناطیسی و درخشان را به فضا پرتاب کرد. چنین فوران‌های توده‌ای به اصطلاح تاج خورشيدي شامل میلیاردها تن ماده است و با سرعت 100 تا 3000 کیلومتر در ثانیه در فضا حرکت می‌کنند.
دم دنباله دار پس از برخورد با فوران تاج خورشيد قطع شد© NASA/GSFC
شعله ی خورشیدی به دنباله دار انکه درست از کنار هسته آن برخورد کرد. یکی از کاوشگرهای رصد خورشیدی ناسا، رصدخانه روابط زمینی خورشیدی یا به اختصار STEREO، شاهد این برخورد کیهانی بود. او مشاهده کرد که ابر مغناطیسی درخشان ابتدا دم پلاسمایی دنباله دار را به شدت روشن کرد و سپس آن را به طور کامل قطع کرد. دم جدا شده را يك توده ابرمانند با خود برد.
اتصال کوتاه در میدان مغناطیسی
آنجلوس وورلیداس، ستاره شناس آزمایشگاه تحقیقات دریایی در واشنگتن می گوید: «وقتی این تصاویر را دیدیم شگفت زده شدیم. این اولین باری است که برخورد یک انفجار توده کرونر و یک ستاره دنباله‌دار را مشاهده کرده‌ایم و شگفت‌انگیز دیدن بریده شدن دم، مانند بستني روی کیک بود.
محققان گمان می کنند که انکه در نهایت دم پلاسمایی خود را به دلیل اعوجاج خطوط میدان مغناطیسی در ناحیه برخورد از دست داده است. ابر مغناطیسی ناشی از فوران، خطوط میدان را به هم فشار داد و درست در پشت هسته دنباله دار دو خط میدان با قطب مخالف به هم رسیدند. این "اتصال کوتاه" ناگهانی در سیستم مغناطیسی یک پالس انرژی آزاد کرد که به طور موثر دم دنباله دار را از هسته منفجر کرد. فرآیندهای مشابه، البته به شکل بسیار ضعیف تری، در میدان مغناطیسی زمین در طی یک طوفان خورشیدی رخ می دهد. از جمله، آنها پديده شفق شمالی است.