آیا آلمان در برابر بحران اوکراین سردر گم است؟
آلمان وعده پشتیبانی از اوکراین در برابر حمله احتمالی روسیه میدهد، اما همزمان حاضر نیست تجهیزات دفاعی مورد درخواست اوکراین را در اختیار این کشور قرار دهد.کناره گیری جنجالی دریاسالار «کای آخیم شونباخ» فرمانده نیروی دریائی آلمان چالشی را که برلین از چند هفته پیش درگیر آن شده است، به نقطه اوج رساند. دریاسالار شونباخ روز جمعه ٢١ ژانویه ضمن بازدید از هند، سخنانی بر زبان آورد که خشم و اعتراض مقامهای اوکراینی را برانگیخت.شونباخ، در این سخنرانی که ویدئوی آن را رسانههای آلمانی منتشر کردهاند، گفت «اوکراین شبه جزیره کریمه را از دست داده است و این شبه جزیره باز نمیگردد. همچنین تبلیغات درباره قصد حمله روسیه به اوکراین نیز درست نیست و پوتین فقط خواستار برخورداری از احترام متقابل است و این حق او است».
سیاست یک بام و دو هوا در برابر روسیه
برلین ضمن اعلام پشتیبانی از اوکراین میکوشد از تشدید خصومت با مسکو بپرهیزد. این امر در موضع گیریهای هفتههای گذشته مقامهای بلندپایه آلمانی روشن شده است، با این همه، سخنان دریاسالار آلمانی هیچ تناسبی با سیاست رسمی دولت ندارد.پس از پخش سخنان دریاسالار شونباخ، وزارت خارجه اوکراین بلافاصله سفیر آلمان را احضار کرد و با لحنی تند این اظهارات را گمراه کننده، مخالف منافع اوکراین و در تضاد با سیاست رسمی دولت آلمان معرفی کرد.شامگاه شنبه اشپیگل آنلاین نوشت که اطلاعاتی در زمینه اعمال فشار بر شونباخ برای کناره گیری او از فرماندهی نیروی دریائی کسب کرده است. پیش از ظهر امروز این خبر رسما تایید شد. شبکه تلویزیونی شمال آلمان گزارش داد که خانم کریستینه لامبرشت وزیردفاع آلمان ضمن موافقت با کناره گیری شونباخ او را بازنشسته کرده است.
این ماجرا انتقادهای بیشتری را در محافل سیاسی این کشور علیه سردرگمی سیاست دولت برانگیخته است. پیش از ماجرای ژنرال شونباخ تفاوت مواضع اولاف شولتس صدراعظم و آنالنا بربوک وزیرخارجه آلمان به این سردرگمی دامن زده بود.
تفاوت مواضع صدراعظم و وزیرخارجه
وزیرخارجه آلمان در دو هفته گذشته، با سفر به کیف و مسکو و مذاکره با همتایان اوکراینی و روسی خود و همچنین دعوت از وزیران خارجه آمریکا، فرانسه و بریتانیا به برلین، کوشید نقش فعالی در جست و جوی راه حل دیپلماتیک بحران اوکراین جست و جو کند، اما صدراعظم بیشتر سکوت اختیار کرد و تنها در چند مورد به کوتاهی پاسخ پرسشهای مطرح شده در این زمینه را داد.مواضع وزیرخارجه آلمان نیز در جریان سفر به اوکراین و روسیه نوسانات شدیدی داشت. او در اوکراین کوشید رهبران این کشور را مطمئن کند که در صورت تجاوز روسیه میتوانند روی پشتیبانی آلمان دفاع کنند، اما در همانجا تصریح کرد که آلمان، چنان که پیش تر نیز اعلام کرده، به دلیل محدودیتهای مرتبط با صدور جنگ افزار، نمیتواند تجهیزات دفاعی مورد نیاز اوکراین را در اختیار این کشور قرار دهد.مفسران و ناظران سیاستهای آلمان در زمینه صدور تسلیحات توجیه دولت را برای عدم کمک نظامی به اوکراین نادرست میدانند و بر این باورند که برلین نه به خاطر محدودیتها، بلکه با هدف جلوگیری از تشدید تنش خود با روسیه از این کار سر باز میزند.
آلمان شریک اصلی خط لوله گاز نورداستریم ٢ است و شرکتهای آلمانی میلیاردها دلار روی این پروژه مشترک با روسیه سرمایه گذاری کردهاند و برلین همواره تاکید میکند که نورداستریم یک پروژه تجاری و غیرسیاسی است.
لحن دوستانه بربوک در مسکو
وزیرخارجه آلمان، یک روز پس از دیدار با همتای اوکراینی خود به مسکو رفت و در آنجا با سرگئی لاوروف وزیرخارجه روسیه به گفت و گو نشست. در کنفرانس خبری پس از این گفت و گوها او لحنی دوستانه نسبت به روسیه داشت و بیش از هر چیز روی مناسبات فرهنگی و اقتصادی آلمان و روسیه تاکید ورزید و نشان داد که دولت جدید آلمان سیاست حفظ این مناسبات را ادامه خواهد داد. خانم بربوک از جمله گفت که ٣٠٠ هزار دانشجوی روسی در آلمان درس میخوانند. وی تنها با لحنی نرم نسبت به استقرار ١٠٠ هزار نیروی نظامی روسیه در کنار مرز اوکراین و انتقال یکانهای نظامی به مرز بلاروس ابراز نگرانی کرد و گفت که با توجه به این تحولات به سختی میتوان نسبت به احتمال ورود ارتش روسیه به خاک اوکراین نگران نبود.سیاست اولاف شولتس صدراعظم آلمان نیز در برابر بحران اوکراین تا امروز در پرده ابهام مانده است. به نوشته رسانههای آلمانی صدراعظم این کشور از سوی کاخ سفید دعوت شده بود که روز ٢٤ ژانویه به واشنگتن برود، اما به دلیل اشتغالات و قرارهای زیاد این دعوت را رد کرد و خواستار تعیین قرار دیگری شد. اکنون نمایندگان کاخ سفید واشنگتن و اداره صدراعظمی آلمان برای تعیین یک قرار دیگر در تماس هستند.شولتس قرار است در روزهای آینده با ولادیمیر پوتین نیز در مسکو دیداری داشته باشد. تاخیر سفر صدراعظم آلمان به آمریکا سبب این گمانه زنی در محافل سیاسی آلمان شده است که او چندان تمایلی به دیدار با بایدن تا پیش از دیدار با پوتین ندارد.سیاستمداران وابسته به حزب سوسیال دموکرات آلمان معمولا مناسبات خوبی با روسیه دارند. گرهارد شرودر صدراعظم اسبق آلمان که این کشور را در سالهای ١٩٩٩ تا ٢٠٠۵ از طریق ائتلاف با حزب سبزها اداره میکرد، پس از آن که در انتخابات سال ٢٠٠۵ از آنگلا مرکل شکست خورد به استخدام شرکت گازپروم در آمد و هنوز هم در خدمت این کمپانی دولتی روسیه است. او در عین حال مناسبات دوستانه عمیقی با ولادیمیر پوتین دارد.این نزدیکیها موجب شده است که به گمان بسیاری اخذ یک موضع روشن و هماهنگ با متحدان اروپائی و آمریکا برای آلمان دشوارتر از دیگر کشورها باشد.
نقل از رادیو فرانسه -۲۴ ژانویه ۲۰۲۲