نجات کنفرانس صلح سوريه از خطر شکست با اخراج ايران
بامداد دوشنبه، يعني تنها دو روز پيش از گشايش کنفرانس، آقاي بان در برابر شگفتي همگاني اعلام کرد که از ايران، متحد بي چون و چراي رژيم دمشق، براي شرکت در اين گفتگوها دعوت کرده، در حالي که تهران همواره دستور مذاکرات را رد کرده که عبارتست از نحوه اجراي نتايج حاصله از نشست موسوم به «ژنو-1» مصوب قدرت هاي بزرگ در ژوئن 2012، شامل فراخوان به تشکيل يک اوتوريته انتقال «از طريق توافق و رضايت متقابل» و «داراي اختيارات تام» که اين به معناي کنار گذاردن بشار اسد از پروسه انتقال است.
اين گزينه اي است که طبعا هيچگاه مورد قبول ايران به عنوان حامي نظامي و سياسي اصلي رژيم سوريه قرار نگرفته است.
اعلام اين موضوع توسط بان کي-مون که آن را با اطمينان دادن هاي لفظي محمد جواد ظريف، رئيس ديپلماسي ايران، توجيه کرد، موجي از اعتراض بين المللي را برانگيخت. ائتلاف ملي سوريه (CNS)، پلاتفرم اصلي اپوزيسيون، که روز شنبه درست در آخرين لحظه تصميم گرفته بود در گفتگوهاي سوئيس شرکت کند، بلافاصله تهديد کرد کنفرانس را تحريم خواهد کرد. در برابر فشار قدرت هاي غربي و امتناع ايران از تأييد رسمي بيانيه ژنو-1، دبيرکل نهايتا دوشنبه شب عقب نشست و دعوت خود از تهران را پس گرفت. ائتلاف ملي سوريه بلافاصله بر شرکت خود در ژنو-2 تأکيد کرد.
پس از اين پرده نمايش ديپلماتيک نه چندان افتخار آميز، کلمه «فضاحت» در راهروهاي سازمان ملل بر سر تمام زبانها بود. يک ديپلمات متخصص سوريه اذعان مي کند که «توانستيم به موقع از فاجعه جلوگيري کنيم» و اظهار عقيده مي کند که دبير کل ملل متحد تنها شخصي نيست که بايد در اين قضيه مورد مؤاخذه قرار گيرد. يک منبع از بين نزديکان آقاي بان تأکيد مي کند که تصميم به دعوت از ايراني ها از قبل با آمريکائي ها مورد مذاکره قرار گرفته بود. اين کارمند عاليرتبه که مايل است هويتش محفوظ بماند، تأکيد مي کند که «ما روز جمعه موافقت اصولي آمريکائي ها را داشتيم. اما آنها پس از آنچه روي داد، تغيير موضع دادند» و مي افزايد که سازمان ملل در ارتباط با اين کنفرانس زير فشارهاي شديد قرار داشته است : «کشورهاي خليج [فارس] تهديد مي کردند چنانچه پادشاهي بحرين به کنفرانس دعوت نشود، روابط خود با سازمان ملل را قطع خواهند کرد؛ روسيه براي دعوت از ايران بر ما فشار مي آورد و فرانسه اصرار دارد که سازمان ملل با پنج عضو دائم شوراي امنيت رفتاري يکسان داشته، وزني برابر براي آنها در نظر بگيرد. تنها راه مقابله با اين فشار ها، دعوت از تمام بازيگران صحنه بود».
در پاريس، اظهارات بان کي-مون همه را بهت زده کرده است. به گفته يک منبع نزديک به پرونده، ابتکار دبيرکل ملل متحد «يک بي احتياطي بود، نوعي فرار به جلو در انزوا و خلاصه يک حماقت کامل» و يک منبع ديپلماتيک مي گويد : «بان کي-مون پيش از اعلام دعوت مي بايست منتظر تأييد رسمي تهران [از دستور کار کنفرانس] مي ماند و بعد جلو مي رفت».
اما اطرافيان لوران فابيوس، رئيس ديپلماسي فرانسه، ايده تباني بان کي-مون و ايالات متحده براي دعوت از ايران را رد مي کنند. يک منبع مطلع مي گويد : «با توجه به شدت واکنش آمريکا، بعيد است که يک تباني در کار بوده باشد» و مي افزايد : «ما همراه با انگليسي ها و آمريکائي ها روز دوشنبه در يک درخواست مشترک از بان کي-مون خواستيم در تصميم خود تجديد نظر کند».
اين پرانتز جنجالي کمکي به اعتبار کنفرانس ژنو-2 نمي کند و نزديک بود اثري مهلک بر آن داشته باشد. ريچارد گوان، عضو مرکز همکاري هاي بين المللي دانشگاه نيويورک، پيش بيني مي کند که «بشار اسد و روس ها در زير سؤال بردن اعتبار کنفرانس پس از طرد ايران درنگ نخواهند کرد». اين ضربه نابهنگام و سنگين طبعا بر تلاطماتي که ائتلاف ملي سوريه پس از رأي دادن به سود شرکت در ژنو-2 را فرا گرفته، خواهد افزود. «شوراي ملي سوريه»، يکي از اجزاء مهم تشکيل دهنده ائتلاف، که اصولا تا زماني که رفتن بشار اسد تضمين نشده باشد، با هر گونه ديالوگ با رژيم سوريه مخالف است، در اعتراض به تصميم ائتلاف به شرکت در مذاکرات، آن را ترک کرده است. تمام اين تلاطمات و شکاف ها کار دمشق را آسانتر مي کند. بشار اسد که در مصاحبه اي با آ.اف.پ مي گويد : «اپوزيسيون را سرويس هاي اطلاعاتي خارجي درست کرده اند»، تلويحا مي گويد که در انتخابات رياست جمهوري پيش بيني شده براي اواسط سال جاري کانديداي جانشيني خود خواهد شد.»
لوموند 22 ژانویه 2014