گفتگوهاي ايران و شش كشور، اساساً تبديل به نمايشي بين ايران و آمريكا شده است
ولي در شرايطي كه فقط 8 هفته تا مهلت رسيدن به توافق باقي است، آمريكا بهطور فزايندهاي گفتگوهايي كه 5سال پيش به آن پيوست را به مجموعهاي از ملاقاتهاي دوجانبه با ايران تغيير شكل داده است. اين در حالي است كه اين دو كشور - كه منافع آنها بيش از سايرين در ميان است - براي رسيدن به توافق، و تقويت روابطي كه بيش از سه دهه پيش قطع شد، عجله دارند.
تغيير مسير در 2009 صورت گرفت، سالي كه آمريكا طي آن، انجماد سه ساله گفتگو با تهران را - كه از زمان انقلاب ايران و اشغال سفارت آمريكا شروع شده بود - ذوب كرد و به ساير كشورها در پاي ميز مذاكره پيوست. در 2012، وضعيت به واسطه مجموعهاي از ملاقاتهاي سري هستهاي بين آمريكا و ايران شتاب گرفت، و با گفتگوي تلفني باراك اوباما و حسن روحاني، رئيسجمهور جديد ايران به اوج خود رسيد.
اكنون مقامات آمريكايي بهطور معمول با همتايان ايراني خود تبادل ايميل و تماس تلفني دارند. جان كري وزير خارجه آمريكا و محمد جواد ظريف، وزير خارجه ايران از سال پيش به اين سو چندين بار بر سر مسئه هستهاي ملاقات كردهاند....
در حاليكه اين تماسها افزايش مييابد، دو طرف شروع به بحث حول موضوعات ديگر نيز كردهاند. يك مقام ارشد آمريكا گفت همه ملاقاتهاي آمريكا و ايران در دور كنوني، شامل گفتگو درباره محل رابرت لوينسون، مأمور سابق اف بي آي، جيسون رضاييان خبرنگار و ساير آمريكايياني كه در ايران مفقود شده يا تحت بازداشت بهسر ميبرند بوده است. اين مقام گفت، تهديد مشتركي كه از سوي داعش متوجه دو كشور است نيز مورد بحث قرار گرفت، ولي از بازگو كردن جزئيات آن خودداري ورزيد و بهرسم وزارت خارجه، خواهان ذكر نشدن اسم خود بود.
در صورتيكه مذاكرات هستهاي منجر به توافقي تا تاريخ مهلت 24نوامبر گردد، چنين تحولاتي گسترش ديالوگها و ترميم تدريجي روابط ايران و آمريكا را در بر خواهد داشت. گري سامور (Gary Samore)، مذاكرهكننده سابق آمريكا ميگويد حتي وقتي مذاكرات محدود به مسأله هستهاي باشد، محور رو به گسترش مذاكرات ايران وآمريكا "چيز بسيار خوبي است"، زيرا گفتگوها را بين دو بازيگر اصلي كاناليزه ميكند و امكان پيشرفت سريعتر ميدهد.
ولي بنابه گفته ديپلماتهاي غربي كه خواهان ناشناس ماندن بودند، همه چنين احساسي ندارند. آنها ميگويند برخي اعضاي هيأتهاي نمايندگي از كشورهاي غربي احساس ميكنند با افزايش نقش آمريكا، به حاشيه رانده شدند.
ولي سامور، كه سال گذشته به مركز فكري بل فر (Belfer) هاروارد جابجا شده، ولي نسبت به پيشرفت گفتگوها توجيه است، گفت با اينكه آمريكا رهبري را بهدست گرفته است، اين حقيقت ندارد كه آمريكا چيزي را از سايرمتحدين خود پنهان ميكند. مشورتها بهطور مداوم صورت ميگيرد". مقام ارشد آمريكايي تأييد كرد" برخي اوقات، ايران خواهان آن است كه با ما ملاقات كند، زيرا بيشترين سهم از تحريمها در دست ما است.
در عين حال، اين مقام اصرار داشت كه هيأتهاي همه كشورهايي كه در گفتگوها حضور دارند، بهطور كامل در جريان قرار ميگيرند، و براي مباحثات مفصل با مذاكرهكنندگان تهران و در ميان خودشان ملاقاتهاي مستقيم برگزار ميكنند.
سخنگوي اتحاديه اروپا، مايكل مان (Michael Mann) در پاسخ به اين سؤال كه آيا آمريكا گفتگوها را به گروگان گرفته است گفت گفتگوها كماكان توسط رئيس سياست خارجي اتحاديه اروپا، كاترين اشتون ادارهميشود. دست كم بهلحاظ رسمي، او و سايرين هنوز در دايره هستند.
در حاليكه دور اخير گفتگوها در حاشيه مجمع عمومي سازمان ملل اجرا شد، وزراي خارجه روسيه، چين، انگلستان، فرانسه و آلمان درباره مسأله هستهاي با ظريف ديدار كردند.
اشتون كه مسئول هماهنگي گفتگوها بوده است، رياست يك جلسه كامل بين شش كشور و ايران را برعهده داشت. او همچنين سه بار با ظريف و سه بار ديگر با ظريف و جان كري وزير خارجه آمريكا طي اين دور هشت روزه ديدار داشته است. سامور موافق است كه دريچه ديپلوماتيكي كه به آرامي در حال گشودن است، امكان رسيدن آرام به آشتي ميان آمريكا و ايران، و درنهايت حتي همكاري درباره مسائلي همچون جبهه مشترك در مقابل داعش را در بر دارد.
ولي او درباره انتظارات بيش از حد در صورتيكه مذاكرات شكست بخورد، هشدار ميدهد.او ميگويد: "واشنگتن بايد مشتاق ادامه گفتگوها باشد. ولي متعجب نميشوم اگر ايران تصميم به بايكوت و منع هرگونه ملاقات دوجانبه بعدي بگيرد».
خبرگزاري آسوشيتدپرس6 مهر 1393 ـ 28 سپتامبر 2014